Οι πρωτεΐνες στα πτηνά συντροφιάς

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την σύνθεση των ιστών και την σωματική ανάπτυξη και διάπλαση κατά την περίοδο της ανάπτυξης. Αποτελούν συστατικά διαφόρων ενζύμων και ορισμένων ορμονών (θυροξίνη, ινσουλίνη κ.ά) και διαδραματίζουν ως γ-σφαιρίνες, σπουδαίο ρόλο στην προάσπιση του οργανισμού του πτηνού στις διάφορες λοιμώξεις. Προσφέρουν ενέργεια (1 gr. πρωτεΐνης αποδίδει 4,1 kcal), η οποία χρησιμεύει για θερμορύθμιση και συμβάλλουν στην ομαλή αναπαραγωγική περίοδο και στην αλλαγή του φτερώματος κατά την πτερόρροια.

22 διαφορετικά αμινοξέα, αποτελούν τα «δομικά υλικά» των πρωτεϊνών. Τα πτηνά είναι ανίκανα να συνθέσουν 8 από αυτά και έτσι τα αμινοξέα αυτά ονομάζονται και «περιοριστικά» ή βασικά. Προσθέτοντας στο σιτηρέσιο τα βασικά αμινοξέα (μέσω ζωικών κυρίως πηγών), τα πτηνά μπορούν να αξιοποιήσουν καλύτερα την φυτική πρωτεΐνη που καταναλώνουν (ελαιούχοι σπόροι, καρποί, λαχανικά κτλ.). Σε διαφορετική περίπτωση τα αμινοξέα που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, διαλύονται στα νεφρά και αποβάλλονται με τα ούρα. Συνεπώς βασική προϋπόθεση για την σύνθεση ενός σιτηρεσίου που θα εξασφαλίζει το κατάλληλο ποσοστό πρωτεΐνης, αποτελεί η γνώση τόσο της περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη των τροφών, όσο και ο βαθμός πεπτικότητάς της από τα πτηνά.

Με βάση τον βαθμό πεπτικότητας (βιολογική αξία) της πρωτεΐνης, χωρίζουμε τις τροφές σε ζωικής ή φυτικής προέλευσης.

Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, έχοντας επάρκεια βασικών αμινοξέων, θεωρούνται υψηλής βιολογικής αξίας Οι τροφές ζωικής προέλευσης που προσφέρονται συνήθως από τους εκτροφείς, είναι το κρέας και το τυρί για ψιττακοειδή, τα αυγά, το γάλα καθώς και οι μαλακές τροφές (αυγοτροφές, εντομοτροφές) και τα συμπληρώματα σκόνης αυγού ή αμινοξέων του εμπορίου. Επίσης, σε απαιτητικές σε πρωτεΐνη εκτροφές, προσφέρονται και έντομα όπως γρύλοι, ακρίδες, mealworms κτλ., από ζωντανή εκτροφή ή σε κατεψυγμένη μορφή.

Οι τροφές φυτικής προέλευσης, παρουσιάζουν έλλειψη σε βασικά αμινοξέα. Συνεπώς και ο βαθμός πεπτικότητας (βιολογική αξία) των φυτικών πρωτεϊνών είναι μικρότερος. Εξαίρεση αποτελούν διάφοροι καρποί όπως η σόγια, η γύρη των λουλουδιών, ορισμένα φύκια όπως η σπιρουλίνα, η μαγιά μπύρας κτλ. Τα φυτικά αυτά super foods, προτιμώνται από μια μεγάλη μερίδα εκτροφέων σαν συμπληρώματα στις υγρές ή ξηρές αυγοτροφές του εμπορίου.

Η ανεπάρκεια πρωτεϊνών στο σιτηρέσιο των πτηνών συντροφιάς προκαλεί καθυστέρηση της ανάπτυξης, μείωση της αυγοπαραγωγής, προβλήματα στο φτέρωμα, κανιβαλισμό, κλπ. Επίσης έχει παρατηρηθεί μυϊκή δυστροφία σε νεαρά πτηνά που παρουσιάζουν έλλειψη θειούχων αμινοξέων και βιταμίνης Ε. Σε αυτήν την περίπτωση οι προσβεβλημένοι μύες, φαίνονται αποχρωματισμένοι και το πτηνό αδυνατίζει.

Πολλά από τα πρωτεϊνικά προβλήματα στα πτηνά συντροφιάς προέρχονται από έλλειψη πληροφοριών. Τα πτηνά χρειάζονται διαφορετικό ποσοστό πρωτεΐνης να είδος ηλικία και εποχή.

Ένα παράδειγμα είναι αυτό των Lories (είδος παπαγάλου της οικογένειας των Loriidae). Για αρκετό καιρό, συστήνονταν γι' αυτά τα είδη να διατηρούνται με κρέμες που περιείχαν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και σχετικά χαμηλή σε πρωτεΐνη. Σήμερα πλέον είναι γνωστό ότι η φυσική τροφή πολλών lories βασίζεται σε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, όπως η γύρη και τα έντομα που βρίσκονται σε αυτή και που αυτομάτως τρώγονται από τα Lories.

Επίσης, πειράματα σε ψιττακοειδή, έδειξαν ότι αναπτύσσονται καλύτερα όταν διατρέφονται, από την γέννηση έως τον απογαλακτισμό, με ποσοστό πρωτεΐνης 20 - 25%. Καναρίνια μεγαλόσωμων τύπων (Border, Yorkshire κτλ.), χρειάζονται επίσης ποσοστό από 25 - 30%, αυτήν την περίοδο.

Παρόμοια ποσοστά και περισσότερο, χρειάζονται και πολλά Finches. Η χρήση εντομοτροφής με 22 – 25 % πρωτεϊνών και η χορήγηση ζωντανής τροφής όπως έντομα, mealworms κτλ., θεωρείται απαραίτητη σε αυτά τα είδη την περίοδο του ταΐσματος των νεοσσών μέχρι τον απογαλακτισμό.

Την υπόλοιπη περίοδο της ανάπτυξης και κατά την αναπαραγωγή, ένα ποσοστό 18 - 22%, θεωρείτε ικανοποιητικό για τα περισσότερα είδη.

Κατά την περίοδο της συντήρησης (στα ενήλικα πτηνά), το ποσοστό μειώνεται στο 14 -16% και θεωρείτε υπεραρκετό στα περισσότερα πτηνά συντροφιάς που διαβιούν σε μικρά κλούβια και σε εσωτερικές εκτροφές. Στα Finches όμως που διαβιούν σε μεγάλα υπαίθρια κλουβιά, η χορήγηση μεγαλύτερου ποσοστού πρωτεΐνης είναι θεμιτή αυτήν την περίοδο και προτιμάται από πολλούς εκτροφείς.

Πλεόνασμα πρωτεΐνης στα πτηνά συντροφιάς, δεν απαντάται τόσο συχνά. Μεγάλα ποσοστά πρωτεΐνης, προκαλούν συνήθως προβλήματα σε εντομοφρουτοφάγα πτηνά, όταν διατρέφονται αποκλειστικά με εντομοτροφές που παρασκευάζονται με πρωτεΐνη μικρής βιολογικής αξίας από προϊόντα κυρίως φυτικής προέλευσης.

Στην περίπτωση αυτή παρατηρείτε κατακράτηση προϊόντων αποσύνθεσης (ουρικών αλάτων) σε διάφορα όργανα όπως στα νεφρά, στο συκώτι, στις αρθρώσεις (ουρική αρθρίτιδα) και σε άλλα όργανα. Πειράματα έχουν δείξει ότι, σιτηρέσιο µε 32% πρωτεΐνη, είχε σαν αποτέλεσμα να παρουσιαστούν προβλήματα στο 17% των ποδιών σε ενήλικους παπαγάλους. Ποσοστό πρωτεΐνης 24%, παρουσίασε προβλήματα στο 3% του πληθυσμού και ποσοστό 14% δεν προκάλεσε κανένα απολύτως πρόβλημα.

Η Evia parrots, έχει σχεδιάσει μια μεγάλη ποικιλία προϊόντων πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας από ζωικές και φυτικές πηγές (super foods), εξασφαλίζοντας μέγιστες αποδώσεις σε ανάπτυξη και αναπαραγωγή, στην αλλαγή του φτερώματος και στην υγεία και ευζωία των πτηνών συντροφιάς.

Προϊόντα της Evia parrots με πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας.

Μαλακές τροφές (αυγοτροφές): Herbal Eggfood yellow and red plus (κίτρινη και κόκκινη), Herbal Eggfood white plus (ουδέτερη).

Super foods: Ολόκληρο αυγό σε σκόνη (Whole egg powder ), ασπράδι αυγού σε σκόνη (Hen egg white powder), πρωτεΐνη σόγιας (62%), Μαγιά μπύρας, γύρη (Bee pollen), σπιρουλίνα.

Συμπληρώματα: Μulti pro, Feathers solution.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Bauc L. Nutritional problems in pet birds, 1995

Βασιλόπουλος Β. Διατροφή θηλαστικών και πτηνών, Θεσσαλονίκη 1992

Conso P. “Alimentazione dei Volatili”, 1998

Σελέκος Β. Τα κυριότερα διατροφικά προβλήματα των πτηνών συντροφιάς, 1999

Hagen M. Nutritional observations, Hand – Feeding Formulas and Digestion in Exotic Birds. 1992

Βασίλης Σελέκος, Ζωοτεχνολόγος